Architectuur & procesdenken helpen je vooruit
Werken met architecturen komt steeds vaker voor. Denk aan bedrijfsarchitecturen, procesarchitecturen, informatie- of applicatiearchitecturen. Daarnaast neemt de vraag naar nieuwe organisatievormen die snel en flexibel kunnen reageren toe. Kunnen deze ontwikkelingen elkaar ontmoeten en versterken? Het denken in processen en het toepassen van procesarchitectuur is hierop een adequaat antwoord. De kracht van procesdenken gaat je vooruit helpen.
Wat is de kracht van procesdenken?
Architecturen helpen je om meester te worden over ontwikkelingen en de consequenties daarvan op onze organisatie te overzien. Maar al snel versnippert de aandacht tussen de time-to-market van nieuwe diensten, maatwerk voor klanten en wat dit kan opleveren. Daarbij heb je vaak weinig greep op alle projecten die lopen. Architecturen kunnen hiervoor oplossingen bieden doordat ze een scharnier vormen tussen denken en doen. En daarmee leg je de koppeling tussen de strategische bewegingen die zijn uitgezet en de concrete bedrijfsprocessen waarmee je je strategie realiseert.
De invloed van ons denken
De wijze waarop wij denken bepaalt hoe we een probleem aanpakken. En bepaalt hoe en waar we naar antwoorden zoeken. Denk dan aan de economische modellen waarmee de politiek programma’s laat doorrekenen. Of denk aan maatregelen waarmee de ECB de inflatie afremt of de economie stimuleert. Maar denk bijvoorbeeld ook aan onze drang tot controle waarop we veel bedrijfskundige theorieën en methoden baseren of de manier waarop we informatiesystemen bouwen.
Procesdenken en ons DNA
Van oudsher zijn we gewend aan analytisch en redenerend denken. Daar hebben we een lange traditie in, die stamt uit de klassieke oudheid. Een mentaal DNA dat zich niet verloochent en gekenmerkt wordt door denken in structuren. De oorsprong hiervan ligt in het natuurwetenschappelijk wereldbeeld. Hierbij verdelen we alles in logische componenten en deze ontleden en analyseren we vervolgens weer.
Een andere manier
Processen samenstellen en procesarchitecturen maken vraagt een andere manier van denken. Namelijk: generatief, ontwikkelend en integrerend denken. Gezamenlijk optrekken en ontwikkelen van eigen definities die passen bij de intuïtie. Maar ook dat het gevoel dat deze architectuur logisch is en past bij de organisatie die we willen zijn dan wel willen worden. Het ontwikkelen van een visie op bedrijfsprocessen en van daaruit het uitbouwen van de procesarchitectuur vereist een andere manier van denken, een andere denkstijl dus.
❯ Boek 'Grip op processen in organisaties'
Invloed van je denken op je ideeën
Alle materiële en immateriële verworvenheden waarmee we elke dag te maken hebben, zijn begonnen vanuit een idee, een droom, een visie van iemand.
- Zou het mogelijk zijn een machine te maken die berekeningen kan uitvoeren?
- Zou het mogelijk zijn op de maan te komen?
- Enzovoorts
Ideeën ontstaan in de context van denkstijlen. Een denkstijl impliceert een zekere consensus van een groep mensen over de manier waarop ze vraagstukken en problemen benaderen en aanpakken. Ons denken beïnvloedt dus onze ideeën.
Sleutelcomponenten van denkstijlen
Maar waar bestaat een denkstijl nu uit? Als we ons daar bewust van zijn, kunnen we er invloed op uitoefenen. De belangrijkste componenten van een denkstijl die het denken bepalen, zijn:
- Symbolische generalisaties: geformaliseerde beweringen die wetten en definities omvatten
- Metafysische, bovennatuurlijke overtuigingen
- Wetenschappelijke waarden, zoals wenselijke kenmerken van een hypothese
- Heuristische modellen: modellen die proefondervindelijk tot stand zijn gekomen
- Exemplarische concrete oplossingen van problemen
Deze laatste vormt illustraties van een theorie in haar conceptuele, observerende en instrumentele toepassing
Andere denkstijl en taal
Een andere denkstijl hanteren, betekent ook een andere taal gebruiken. Een rationele benadering hanteert andere woorden, andere metaforen, andere beelden dan een generatieve en integrerende benadering. Generatief en integrerend denken gaat uit van een fundamentele eenheid van mens en wereld.
Een dergelijk wereldbeeld gaat anders om met de samenhang van verschijnselen. Ze ziet en legt andere verbanden, verwerpt het toeval maar erkent wel het gebrek aan inzicht waardoor iets toeval kan lijken. Daarnaast betekent dit beeld dat je denkt en voelt in verschillende niveaus van verklaring. Tot slot geeft het ruimte aan indrukken en gevoelssferen en handelt daarnaar.
Ontdek het toepassen van deze nieuwe denkstijl
De generatieve denkstijl
We gaan nu in op kenmerken van generatief en integrerend denken als een belangrijke denkstijl bij het ontwikkelen van procesarchitecturen. Generatief en integrerend denken heeft de volgende kenmerken:
- verbeeldend
- lateraal
- intuïtief
- informeel met variabele regels
- multidimensioneel
- subjectief
- kunstzinnig
- onorthodox
- visionair
- beproeving van ideeën
De generatieve denkstijl toepassen op procesarchitecturen betekent iets voor de mensen die erover nadenken en voor het soort ‘procesarchitectuurproducten’ die dan ontstaan. Uiteraard leidt dit tot andere inzichten, ideeën en toepassingen. Juist die zijn van belang om een goede architectuur neer te zetten met elkaar.
Het toepassen
Voor mensen die in de organisatie betrokken zijn bij het ontwikkelen van procesarchitecturen betekent het hanteren van een generatieve denkstijl het volgende:
- Visionair denken: Dit gaat om een denkstijl die een visie raakt. Niet blijven hangen in de operationele detailvragen, maar naar een conceptuele manier van denken die voldoende abstract is om van een afstand naar operationele vraagstukken te kijken. Zo krijgen detailvragen een juiste context. Dit zorgt ervoor dat je kan denken in samenhangen en dat je indrukken en beelden voor je ziet.
- Ethisch denken en handelen: Dit gaat om een denkrichting die de synergie tussen persoonlijke belangen en groepsbelangen centraal stelt. Hierbij kan je je eigen bijdrage relativeren en afzetten tegen het belang van de organisatie. Je gaat dan ook je eigen en de gezamenlijke verantwoordelijkheid benoemen en tot slot denken vanuit het eindresultaat of de klant. Hierdoor ontstaat een relatie tussen het eindresultaat en de voorafgaande stappen in het proces.
- Intuïtief voelen: Dit klinkt wat zacht en subjectief. Maar het betekent dat je er van uitgaat dat er andere verbanden zijn en oorzaken die nu niet zichtbaar zijn, maar wel een rol kunnen spelen. Gezichtspunten van jezelf of anderen die mee spelen maar voortkomen uit ideeën en gevoelens en niet uit zichtbare acties.
- En tot slot procesmatig denken: Dit is denken in termen van een ontwikkelproces. Hierbij staat niet de inhoud centraal maar meer de bijdrage van eenieder aan het bereiken van het eindresultaat. Van groot belang is dat er een gezamenlijke taal ontstaat. Deze gezamenlijk definitie van processen is belangrijker dan de juistheid ervan. Bij dit procesmatig denken moet effectiviteit centraal staan. Dit denken moet bijdragen aan het voorgenomen doel.
8 tips voor krachtig procesdenken
Het soort ‘procesarchitectuurproducten’ dat kan ontstaan als gevolg van het hanteren van een generatieve en integrerende denkstijl (procesdenken), vertoont de volgende kenmerken:
- Referentiemodel: procesarchitectuur is meer een referentiemodel dan ontwerpoplossing.
- Herkenbaar en samenhangend: het accent in een procesarchitectuur ligt bij herkenbaarheid van strategische keuzes, samenhang tussen processen en onderlinge beïnvloeding. Waar ligt de echte coördinatienoodzaak?
- Nieuwe taal: gaandeweg een nieuwe taal ontwikkelen is een succesfactor om los te komen van het heden en het verleden.
- Focus op de hoofdlijnen op alle ‘ontwerpniveaus’. Neem niet meer dan 12 hoofdprocessen, anders vergeet je de 80-20 regel.
- Sturing op resultaat: begrijp dat sturen op resultaat minstens zoveel effect heeft als sturen op inhoud en activiteiten. Het geeft je daarnaast ook veel meer handelingsvrijheid.
- Onzekerheid is een gegeven.
- Flexibiliteit en innovatie borg je in de processen by design.
- Begrijpen is belangrijker dan beheersen. Dat volgt vanzelf.
❯ Opleiding Procesmanagement
Aan de slag met de kracht van procesdenken
Het is dus zeer nuttig om met elkaar af te stemmen en inzicht te krijgen welk denken in jouw organisatie de overhand heeft. Op basis van dit procesdenken is het makkelijker om de consequenties van nieuwe ontwikkelingen op je strategie te kunnen overzien. En deze vervolgens uit te drukken in processen, procesmanagement en een procesarchitectuur. En er is een betere afweging te maken waarop de organisatie haar focus moet leggen.
Dit leidt tot wendbare en innovatieve organisaties waarbij medewerkers hun focus behouden op de hoofdlijnen en op resultaat sturen in plaats van op inhoud en activiteiten. En het leidt tot betere ideeën en oplossingen.
Wil je ook een meester worden in het vertalen van nieuwe ontwikkelingen naar andere processen middels procesdenken? Neem vrijblijvend contact met ons op.
Geef een reactie